Het ultieme zomergevoel, met een randje bewustwording in pastel

Ik had Thirza Schaap al eens ontmoet, maar het werd een hernieuwde kennismaking te midden van alle werken van de groepsexpositie ‘Ocean’, op de openingsdag van dit zomerse kunstevent in Galerie Bildhalle te Amsterdam.

De oprichter van de galerie en tevens de curator van deze expositie, Mirjam Cavegn, vergelijkt het cureren van een groepsexpositie met het schrijven van een muziekstuk. Het geheel wordt opgebouwd uit rustige stukken, die harmonieus alterneren met crescendo’s, een begrip dat in de muziek staat voor langzaam sterker wordende tonen en in een expositie voor kunstwerken die tot een explosie van indrukken uitnodigen. Deze vergelijking resoneert absoluut met het gevoel dat ik had bij het bezoeken van ‘Ocean’: een evenwichtige en tegelijkertijd prikkelende verzameling van werken door zestien topfotografen, waaronder Casper Faassen, Bastiaan Woudt, Paul Cupido, Albarrán Cabrera, Jeffrey Conley (3de foto boven), Amy Friend (4de foto boven, rechts), Renato D’Agostin (4de foto boven, links) en uiteraard Thirza Schaap, de fotografe met wie ik op de opening een afspraak had.

Ik was vroeg, zoals ik meestal ben op een opening, en genoot van de rust en het gevoel de eerste bezoeker te zijn. Thirza en ik liepen naar het onderste gedeelte van de prachtig lichte galerie op de Willemsparkweg. Met gepaste trots leidt ze me naar de selectie van haar werk die speciaal voor deze expositie is gekozen. De witte galeriemuren leken te zijn ondergedompeld in dromerige pastelkleuren en ik herkende meteen één van mijn favorieten: het grote, indrukwekkende ‘Waterlilies too’ (2018). De romantiek die de beelden in eerste instantie oproepen werkt bijna betoverend, totdat deze bij nadere beschouwing plaatsmaakt voor bewustwording. Haar foto’s nodigen uit tot een diepe reflectie, tot het besef dat onze oceanen bezwijken onder de enorme hoeveelheden menselijk afval. Thirza verzamelt onvermoeibaar plastic dat is aangespoeld op de stranden van Zuid-Afrika, waar de artieste een deel van het jaar woont. Ze maakt daarmee sculpturen die ze vervolgens als fine art werken fotografeert. Ik vroeg haar wat haar drijfveer is om iets moois te creëren met objecten die afgedankt zijn en symbool staan voor één van de grootste menselijke tragedies van onze tijd. Thirza: ‘Ik gebruik de romantiek als middel om aandacht te vestigen op iets dat verschrikkelijk is. Er ontstaat een kracht tussen aantrekken en afstoten, de toeschouwer wordt verleid om naar mijn werk te kijken terwijl ze er misschien liever niet naar zouden kijken vanwege de confrontatie met het onderwerp. Mijn drijfveer is het gevoel dat ik door middel van mijn werk mensen kan bereiken en kan aanzetten de juiste dagelijkse keuze te maken. Dat is met zo min mogelijk Single Use Plastic, met goed overwogen aankopen of in het kort: ‘Love what you have and buy what you need’.

De eerdere referentie naar pastelkleuren krijgt in de werken van Thirza een extra dimensie: ‘Vergankelijkheid is voor mij het bewijs dat de dagen, de jaren, de decennia voorbij gaan. Ik zie het in de objecten die ik opraap op het strand, uitgespuwd door de oceaan. Met fletse kleuren, zoutafzettingen. De aan stukken gescheurde verpakkingen en gebruiksvoorwerpen zijn blootgesteld geweest aan de elementen, het zoute water en het zonlicht, om tot in één van mijn composities te belanden of om nog verder uit elkaar te vallen tot steeds kleiner wordende stukjes; en ten slotte tot microplastics ogenschijnlijk te zijn verdwenen’. Een nieuwe definitie van het begrip pastel was geboren.

Met titels als ‘Sunday drive’, ‘Crowd’, ‘Black Friday’ en ‘Twister’ weet Thirza Schaap de kijker te verleiden tot dagdromen en om het op het eerste gezicht  mooi in beeld gebrachte afval uit de oceaan een human touch te geven. Dit helpt om ons dichterbij haar werken te laten komen, waarna ze ons terecht met kracht wakker schudt en ons de ernst van de door de mens gecreëerde tragedie doet beseffen.

Het dagdromen houdt aan en wordt alleen maar versterkt bij het verder bekijken van de expositie. Een ultiem zomergevoel en misschien is het toch waar dat we zo’n sterke band voelen met de oceaan omdat het zoutgehalte in ons bloed bijna identiek zou zijn aan dat van het oceaanwater. Een controversiële uitspraak, die ik toch graag wil geloven. Te mooi om niet waar te zijn!

(Portret & interieurfoto’s galerie: Ioana Cobzaru)