Rijkdom en de lengte van een citroenschil

Het is altijd een beetje spannend om een pand dat er al 700 jaar staat te betreden. Maar de spanning werd snel weggenomen door de grote glimlach van de artieste voor wie ik vandaag naar Muiden ben afgereisd: Louise te Poele. Zij straalt en terecht. De open binnenplaats is omgetoverd tot een mooie ontvangstruimte, waar de gasten van de besloten opening kunnen genieten van oesters, een heerlijk nazomers wijntje en live middeleeuwse akkoorden.

Louise wijst me de weg en ik slenter vervolgens alleen langs alle werken, dromend van het vroegere kasteelleven en de vele bekende en minder bekende bewoners. Het is niet de eerste keer dat ik het Muiderslot bezoek, maar ik focus voor het eerst specifiek op de zeventiende-eeuwse stillevens die nu gezelschap hebben gekregen van nieuw werk, dat van een fotografe. Bij het merendeel van haar werken zou het weinig mensen opvallen dat ze er slechts tijdelijk hangen en bijna vierhonderd jaar jonger zijn. Ze lijken te versmelten met de ruimtes, de aanwezige kunst en de imposante inrichting. Niemand minder dan schrijver P.C. Hooft heeft hier gewoond, en van hem was bekend dat hij van een rijk leven hield, omringd door kunstenaars, schrijvers, geleerden en politici.

Als ik langer naar de werken van Te Poele kijk valt het me op dat er tussen de voorwerpen in haar stillevens behoorlijk meer afstand zit dan bij de klassieke schilderijen. De 17de eeuwse doeken worden gekenmerkt door dicht op elkaar gestapelde composities, terwijl de fotografe kiest voor een zekere luchtigheid, die een volatiele sfeer oproept. Soms hangen de voorwerpen letterlijk aan ijzerdraadjes. Hoewel de benadering en de keuze van de beeldelementen onmiddellijk doet denken aan de traditionele werken, laat Louise een eigen en moderne signatuur binnen het genre zien. Ik vroeg haar of mijn waarneming klopte: ‘Een paar weken terug gaf ik een workshop en iedereen bouwde hun compositie op een kluitje op. Dus ik trok de boel steeds weer uit elkaar. Als je ruimte laat tussen de verschillende objecten, laat je ze in hun waarde. Het creëert zo meer ruimtelijkheid in de voorstelling. Tot aan die workshop was ik me daar nooit zo van bewust. Maar er is nog een reden, ik maak ook ruimtelijk werk en vaak ben ik al schetsend en bouwend in mijn fotocomposities op zoek naar nieuwe vormen. Dus dat zou er ook mee te maken kunnen hebben. En dat dingen vliegen, ik wil graag dynamiek in mijn voorstelling, alsof het niet alleen het beeld is waar we naar kijken, maar dat er zich ook een verhaal heeft afgespeeld’.

Verrassend is hoe de kunstenares alledaagse dingen subtiel verwerkt in haar beelden. We zien een plastic tasje, een lucifersdoosje of een zeepje dat verwijst naar een luxe hedendaags schoonheidsmerk. Dit prikkelt en ik vroeg me af wat de achterliggende gedachte is. Louise: ‘Vaak worden dingen voor vanzelfsprekend aangenomen. We zijn druk bezig met ons leven en vergeten soms te kijken naar de normale dingen om ons heen. Bijvoorbeeld: tijdens mijn ontbijt lag het pakje kipfilet prachtig opengescheurd op tafel, het draadje van het theezakje bungelde beeldschoon vanaf het bord. Ik denk dat als we iets meer van zulke dingen kunnen genieten, het leven nog rijker kan worden. Daarom stop ik doodnormale dingen in mijn werk, om ons bewuster te maken dat er ook schoonheid kan zitten op plekken waar we het niet verwachten. En ik vind het verschrikkelijk hoeveel plastic er weggegooid wordt. Door dat in mijn fotografie te verwerken wil ik ons er iets bewuster van maken. En tegelijkertijd vind ik dat plastic prachtig, het lijkt op water. Dus het gebruik van plastic heeft twee kanten, net als alles eigenlijk’.

Er valt nog veel meer te zien in haar prachtige beelden en in het Muiderslot zelf, de oudste waterburcht van Nederland, maar dat laat ik graag over aan de bezoeker. Ik kon alleen de expositie niet verlaten voordat ik naar de betekenis van de citroenen in de titel had gevraagd. Ze waren, net als de oesters, een symbool van rijkdom en werden daarom veelvuldig uitgebeeld door de Oude Meesters. Maar Te Poele doet het ook om een andere reden: ‘Ik voeg citroenen toe aan mijn werk om letterlijk een beetje zuur toe te voegen aan de voorstelling. Een smaak toevoegen aan een gerecht als tegenhanger van al die schoonheid. Soms vroeg ik een citroen toe die met lange schil van tafel bungelt, als een prachtige uiting van wishful thinking…’. Die laatste opmerking is een mooie anekdote uit het verre verleden, want hoe langer de schil werd uitgebeeld des te rijker de opdrachtgever was. De schil was prijzig om te laten schilderen. Ik wens Louise van harte die grote kunstopdracht toe!

(Portret & interieurfoto’s galerie: Ioana Cobzaru)